فهرست مطالب
تمام آنچه را که باید در مورد اسکیزوفرنی (schizophrenia) بدانیم: امکان دارد سوالات بسیاری در مورد اسکیزوفرنی داشته باشید: چه چیزی باعث این اختلال می شود؟ بهترین درمان ها چه درمانهایی هستند؟
اسکیزوفرنی دقیقا چیست؟
اگر اسکیزوفرنی نام مستعاری داشت، این نام مستعار، سوء تفاهم بود. به همین دلیل است که همه چیز پیچیده است و آنچه بیشتر منجر به سردرگمی می شود این است که هر یک از علائم آن در سایر اختلالات روانپزشکی نیز ظاهر می شود.
ساده ترین راه تشخیص این است که بگوییم چه چیزی نیست. اسکیزوفرنی با دوشاخگی یا چند شخصیتی (معروف به اختلال هویت تجزیه ای) یا تغییرات شدید خلق و خوی ناشی از اختلال دوقطبی مشخص نمی شود و افراد مبتلا به اسکیزوفرنی علیرغم آنچه که ممکن است در فیلم «ذهن زیبا» دیده باشید مستعد خشونت نیستند و یا نابغه نیز نمی باشند.
دکتر فرانک چن، MD، مدیر ارشد پزشکی بیمارستان مراقبت های بهداشتی رفتاری هیوستون در تگزاس، توضیح می‌دهد: «علائم بارز اسکیزوفرنی – توهمات و هذیان‌ها، افکار عجیب و غریب و مشکلات ادراکی – معمولاً همان چیزی است که ما به آن فکر می‌کنیم، اما در نهایت اختلالی مغزی است که شامل زوال تدریجی قابلیتهای شناختی می‌شود.. متأسفانه، از جمله بیماریهاییست که بهتر نمی شود، اما می توانید از داروها برای کاهش برخی از علائم و بهبود کیفیت زندگی استفاده کنید.»
از آنجایی که تشخیص اسکیزوفرنی دشوار است، میزان شیوع آن متفاوت است، اما طبق تخمین کارشناسان تخمین حدود 2.4 میلیون آمریکایی را تحت تاثیر قرار داده است. این اختلال مردان را بیشتر از زنان تحت تأثیر قرار می دهد – این نسبت 1.4 به 1 است – و مردان زودتر به این اختلال مبتلا می شوند. سن شروع اختلال معمولا در مردان و در اواخر نوجوانی تا اوایل 20 سالگی است. شروع معمول این اختلال در زنان در اوایل دهه 20 تا اوایل 30 سالگی رخ می دهد. کارشناسان بر این باورند که این امر به هرس نورون‌ها مربوط می‌شود، فرآیندی که پس از تولد در نوزادان اتفاق می‌افتد، که برای زنان دیرتر از مردان اتفاق می‌افتد.
اسکیزوفرنی (schizophrenia) چگونه خود را نشان می دهد
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دچار وقفه روانی می شوند، که شروع روان پریشی است: زمانی است که ذهن آنها تحت تأثیر توهمات و/یا هذیان هایی قرار می گیرد که تشخیص واقعی بودن یا نبودن چیزی برایشان دشوار می شود. اما با وجودیکه کلمه«وقفه» ناگهانی به نظر می رسد، علائم اسکیزوفرنی در یک لحظه آسیب زا رخ نمی دهد. بلکه، معمولاً تدریجی هستند و طی سال‌ها پیشروی می کنند بنابراین خطا در تشخیص آسان است و نباید نادیده گرفته شود. هم اکنون به نحوه پدیدار شدن این اختلال می پردازیم.
علائم هشدار دهنده
علائم هشدار دهنده اولیه
علائم اولیه اسکیزوفرنی که به آن «فاز پرودرومال» نیز می گویند، علائمی هستند که قبل از اولین دوره روان پریشی و معمولا در سال های نوجوانی یا جوانی رخ می دهند. مدت فاز پرودرومال متفاوت می باشد و در برخی افراد بیش از 2 سال طول می کشد. تشخیص علائم اولیه دشوار می باشد زیرا بازتاب کننده رفتار معمول نوجوان یا جوان عصبانی می باشد.
دکتر چن می گوید: «وقتی افراد برای اولین بار دچار برخی از رفتارهای عجیب و غریب مرتبط با این بیماری می شوند، به نوعی افسرده به نظر می رسند. آنها بسیار منزوی تر می شوند. چندان علاقه ای به حرف زدن ندارند. اغلب اوقات ،زمانشان را در خواب زمستانی به سر می برند. مانند بسیاری از نوجوانان، افکارشان را با والدین خود در میان نمی گذارند . به راحتی می توان فکر کرد که این رفتار به اضطراب نوجوانی مرتبط است، یا اینکه آنها فقط در حال گذراندن یک مرحله هستند.»
طبق نظرات انجمن ملی بیماری های روانی، علائم اولیه اسکیزوفرنی که باید مراقب آنها بود عبارتند از:
- افت شدید نمرات یا عملکرد شغلی
- مشکل در تفکر واضح یا تمرکز
- بدگمانی یا ناراحتی با دیگران
- کاهش مراقبت از خود، مانند دوش نگرفتن برای روزها
- تنها ماندن بیش از حد معمول
- احساسات شدید و نامناسب مانند خنده هنگام مرگ فردی یا عدم وجود هیچ احساسی
علائم و نشانه های اسکیزوفرنی (schizophrenia)
علائم اسکیزوفرنی
به طور کلی، علائم اسکیزوفرنی به دو دسته تقسیم می‌شوند: مثبت یا منفی. اما فریب اصطلاح «مثبت» را نخورید. این علائم به معنای خوب مثبت نیستند. دکتر راسل مارگولیس، MD، مدیر بالینی مرکز اسکیزوفرنی جان هاپکینز در بالتیمور و استاد روانپزشکی و علوم رفتاری، می‌گوید: «علائم مثبت تجربیاتی هستند که عموماً بخشی از تجربه روزمره نیستند.»
به عبارت دیگر، علائم مثبت با این بیماری توسعه یا به زندگی فرد اضافه می‌شود. تجربه علائم مثبت در اسکیزوفرنی بیانگر آن است که وقفه همراه با واقعیت به همراه روان پریشی می آید. بیماران به توهم یا هذیان یا به طور همزمان به هر دو آنها دچار می شوند.
درست مانند علائم مثبت اسکیزوفرنی که به زندگی افراد اضافه می شود، علائم منفی ،مواردی هستند که بیماری را از بین می برند. دکتر مارگولیس می گوید: «آنها فاقد چیزی هستند که معمولاً باید در زندگیشان وجود داشته باشد، مانند اهداف، علایق و ابتکار، فرد دیگر نمی‌خواهد کارها را انجام دهد. آنها ممکن است بخواهند تمام روز را در جمع بنشینند، زیاد صحبت نکنند یا ایده های خودانگیزی داشته باشند. انگار همه چیز رد شده است».
علائم مثبت اسکیزوفرنی عبارتند از:
توهمات: اینها تجربیات حسی هستند که برای دیگران قابل درک نیستند اما برای شخصی که دچارش شده است کاملا واقعی و واضح هستند. تقریباً 70 درصد از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی توهم دارند. توهمات شنوایی – شنیدن صداها یا اصواتی که وجود ندارند – شایع ترین نوع توهمات هستند و بیش از 83 درصد بیماران تحت تأثیر این توهم می باشند و پس از آن توهمات بینایی (57 درصد) مانند دیدن اعضای بدن یا چیزهای غیرقابل شناسایی، سایر انواع توهمات کمتر شایع (27%) شامل توهمات لامسه یا حس لامسه، مانند احساس خزیدن حشرات در بدن است. توهمات مربوط به بویشی یا حس بویایی (27%). و توهمات چشایی (14%) که حس چشایی شما را درگیر می کند. مهم نیست که نوع توهم چه نوع توهم باشد، نمی توان در مورد این توهم با فرد مبتلا به اسکیزوفرنی صحبت کرد یا متقاعد کرد که آنچه می شنود یا دچارش شده است واقعاً اتفاق نمی افتد.
هذیان: بصورت باورها یا عقاید نادرستی تعریف می شوند که با واقعیت در تضاد هستند و علیرغم شواهد فراوانی که خلاف آن را نشان می‌دهند، به این مفاهیم پایبند هستند. هذیان به اشکال مختلف ظاهر می شود.
برخی از رایج ترین آنها عبارتند از:
- هذیان های آزار و شکنجه: این باور که شخص یا چیزی قصد وارد کردن صدمه جسمی یا روحی به شما دارد، مانند این که فکر کنید همسایه شما در حالی که شما خوابیده اید وارد خانه شما می شود تا غذای شما را مسموم کند یا جاسوسی شما را کند.
- هذیان عظمت: این باور که شما فردی مهم، قدرتمند، یا مشهور مانند یکی از اعضای خانواده سلطنتی، خدای متعال، یا ابرقهرمانی با قدرت های ویژه مانند برخوردار از توانایی پیش بینی آینده هستید.
- هذیان های اشاره: باور به اینکه چیزی یا شخصی به شما اشاره می کند در حالی که وجود خارجی ندارند. به عنوان مثال، ممکن است فکر کنید چیزی که در روزنامه می خوانید به شما یا افکار شما اشاره دارد، یا اینکه بازیگری که در یک فیلم صحبت می کند پیامی شخصی از طریق صفحه نمایش برای شما ارسال می کند.
- درج فکر: اعتقاد به اینکه افکار شما متعلق به شما نیست، بلکه توسط منبعی خارجی در ذهنتان قرار گرفته است.
- پخش افکار: این باور که افکار شما پخش می شوند تا کسی یا چیزی بتواند آنها را مشاهده یا جمع آوری کند (مثلاً بیگانگان یا دولت)، یا اینکه افراد اطراف شما می توانند ذهن شما را بخوانند.
- اختلال فکری: دکتر مارگولیس می‌گوید: « شیوه تفکری بی‌نظم است که فرد آسیب‌دیده قادر به نگه داشتن افکارش به‌صورت خطی و سازمان‌یافته نمی باشد، در نتیجه، کلمات و عبارات بطور نادرست، کم یا بیش از حد بکار گرفته می شوند و درک آن برای شخص دیگری دشوار است.» به عنوان مثال، فرد مبتلا به اختلال فکری ممکن است به سؤالی مانند «اهل کجا هستید؟» به روشی مماسی و بی ربط با توضیح اینکه آنها از سابقه اجدادی خود بی خبرند، پاسخ دهد. یا با ارائه انبوهی از ایده ها که فقط رابطه مبهمی با مفهوم اصلی دارد از موضوع خارج شوند.
- رفتار و گفتار نامنظم: این حالت با مشکل در رفتار هدفمند مشخص می شود، که نه تنها مانع شروع و تکمیل کاری مانند درست کردن شام یا پوشیدن لباس روزانه می شود، بلکه می تواند بر توانایی شما برای کار یا تعامل با دیگران تأثیر بگذارد. گفتار نیز می تواند تحت تأثیر قرار گیرد: کلمات ممکن است آنقدر درهم و گیج کننده شوند که اغلب به عنوان «سالاد کلمه» توصیف می شوند.
سایر روشهای پدیداری بی نظمی عبارتند از:
- کاهش در عملکرد کلی روزانه
- پاسخ های عاطفی غیرقابل پیش بینی یا نامناسب
- عدم کنترل تکانه
- رفتارهای عجیب و غریب که فاقد هدف هستند
- رفتارهای معمولی مانند حمام کردن، لباس پوشیدن، یا مسواک زدن دچار اختلال یا از بین می روند.
علائم منفی اسکیزوفرنی عبارتند از:
- بی ارادگی: فقدان کامل انگیزه، تا حدی که قادر به دنبال کردن هیچ هدفی نیستیم، از جمله چیزهای به ظاهر ساده مانند برقراری تماس یا تماس تلفنی
- آنهدونیا یا فقدان لذت: عدم تجربه لذت از موقعیت‌های اجتماعی یا فعالیت‌های فیزیکی مانند خوردن، لمس کردن یا رابطه جنسی
- کناره گیری اجتماعی: عدم علاقه به بودن با افراد دیگر
- مشکل در توجه: به عنوان مثال بی هدف خیره شدن به کسی وقتی در حال صحبت کردن است
- بی تفاوتی: به صورت عدم رعایت بهداشت شخصی یا عدم توجه به خود یا دیگران نشان داده می شود.
- عواطف پایین: فقدان «احساس» یا بیان هیجانی، مانند حالات چهره یا صداهای بی‌پاسخ و زبان بدن یا حرکت بسیار کم
- عجز گویایی: دشواری در صحبت کردن، که ممکن است به معنای کاهش قابل توجه در تعداد کلمات گفته شده یا توانایی به سهولت صحبت کردن یا استفاده از جزئیات در هنگام برقراری ارتباط باشد.
دکتر مارگولیس توضیح می دهد که بین علائم شناختی و علائم مثبت و منفی همپوشانی وجود دارد، اما شناخت را می توان به صورت محدودتر به عنوان ظرفیت فکر کردن و حل مشکلات تعریف کرد.
او می‌گوید: «این تفکر،نوع تفکری است که در تست هوش به دست می‌آورید، به عنوان مثال، توانایی بیان تعداد معینی کلمه در یک دوره زمانی، یا توانایی اتصال یک ایده به ایده دیگر ،اکثر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در مقایسه با جایی که قبل از بیماری بودند، مشکلات شناختی دارند.»، روش کار مغز آنها و پردازش اطلاعات آنها ضعیف‌تر می‌شود و انجام مهارت‌های شناختی که قبلاً داشتند سخت‌تر است زیرا مغز آنها عملکر طبیعی ندارد.
اسکیزوفرنی یا روان پریشی
تفاوت بین اسکیزوفرنی و روان پریشی چیست؟
دکتر چن می گوید: «روان پریشی علائم – توهم و هذیان – می باشد که در تعدادی از موجودات مختلف رخ می دهد. به عنوان مثال، فردی که کوکائین یا متامفتامین مصرف می کند، همچنین فردی که در نهایت افسردگی یا شیدایی است، ممکن است علائم روان پریشی داشته باشند و البته، فرد مبتلا به اسکیزوفرنی نیز اینگونه می باشد.
دکتر چن می گوید تمایز در طول مدت وجود این علائم نهفته است. روان پریشی ناشی از مواد، عودکننده است. هنگامی که افسردگی شما برطرف شد، روان پریشی از بین می رود. وقتی شیدایی را درمان می کنید، روان پریشی از بین می رود و دیگر نیازی به درمان آن ندارید. اما در مورد اسکیزوفرنی، روان پریشی پایدار است. و اگر داروها را قطع کنید، روان پریشی عود خواهد کرد».
انواع اسکیزوفرنی (schizophrenia)
- اسکیزوفرنی پارانوئید: شایع ترین نوع اسکیزوفرنی است که با روان پریشی ناهماهنگ با واقعیت مشخص می شود. اگر از اسکیزوفرنی پارانوئید رنج می برید به طور غیرمنطقی نسبت به دیگران پارانوئیایی می باشید، دچار توهمات پارانوئیدی هستید توهم اینکه کسی دنبال شماست و سعی دارد به شما صدمه بزند. هذیان های پارانوئید شایع شامل قصد همکاران، همسران، دولت و همسایگان جهت صدمه زدن به شما می باشد. ممکن است فکر کنید که دیگران قصد دارند شما را بکشند، جاسوسیتان را کنند، زندگی شما را بدتر کنند، شما را مسموم کنند یا به شما خیانت کنند. اسکیزوفرنی پارانوئیدی، تأثیر شدیدی بر روابط دارد، بنابراین، به‌طور قابل‌توجهی، اگر از این اختلال رنج می‌برید، براین باوریدکه نزدیکان شما به نحوی درصدد صدمه زدن به شما هستند که سبب احساس عصبانیت و آشفتگی در شما می شوند. وقتی هذیان‌های پارانوئیدی با توهم‌هایی چون شنیدن صداهایی همراه باشد که به شما توهین می‌کنند یا شما را به انجام کارهای بد ترغیب می‌کنند، تاثیر عمیق تری بر موقعیت تان خواهند داشت.
- اختلال اسکیزوافکتیو: اختلال اسکیزوافکتیو نوعی اختلال ترکیبی است که علائم اسکیزوفرنی را با اختلال خلقی – به احتمال زیاد افسردگی اساسی یا اختلال دوقطبی- ترکیب می‌کند. این نوع اسکیزوفرنی، مزمن است و در دوره های متناوب ظاهر می شود. علائم خلقی (عاطفی) همزمان با علائم اسکیزوفرنی رخ می دهد و علائم اسکیزوفرنی اغلب پس از پراکندگی علائم خلقی باقی می مانند. علائم شایع اختلال اسکیزوافکتیو شامل افسردگی، شیدایی و اسکیزوفرنی کلاسیک است.
- اختلال روان پریشی مختصر: بروزکوتاه مدت اسکیزوفرنی است که شروع ناگهانی علائم مشاهده می شود و بمدت کمتر از یک ماه باقی می ماند. علل دوره‌های کوتاه روان‌پریشی عبارتند از عامل استرس‌زای آشکار (مثلاً مرگ یکی از عزیزان، ضربه‌های روحی ناشی از بلایای طبیعی)، بدون عامل استرس‌زای آشکار (یعنی علائم، به دلیل عدم واکنش آشکار به رویدادی آزاردهنده ظاهر می‌شوند) و روان پریشی پس از زایمان- در زنان در عرض 4 هفته پس از زایمان رخ می دهد. در طول دوره کوتاه روان پریشی، فرد دچار توهم، هذیان، و نقص شناختی می شود، همانطور که در اسکیزوفرنی عمومی تر وجود دارد. بیان این موضوع که چه چیزی بر اختلال روان پریشی کوتاه مدت افراد خاص تأثیر می گذارد،نامشخص است، اما عوامل ژنتیکی و محیطی خاصی نیز به عنوان عوامل دخیل مورد بررسی قرار گرفته اند، از جمله استعداد ابتلا به اختلالات خلقی و روان پریشی در سابقه خانوادگی.
- اختلال اسکیزوفرنیفرم: یکی دیگر از رخدادهای کوتاه مدت اسکیزوفرنی است که فرد مبتلا دچار تفکر تحریف شده، واکنش های هیجانی و ادراکات واقعیت می شود. اگر از این اختلال رنج می برید، احتمالاً تشخیص بین آنچه واقعی است و آنچه تصور می شود دشوار است. اگرچه علائم اختلال اسکیزوفرنی فرم و اسکیزوفرنی عمومی همپوشانی دارند، تفاوت عمده در طول مدت بروز این اختلال است. در صورت دچار بودن به اختلال اسکیزوفرنیفرم ، علائم روان پریشی به مدت شش ماه یا کمتر در شما دیده می شود. اما اگر علائم بیشتر از این بازه زمانی ادامه داشته باشند، احتمالاً تشخیص اسکیزوفرنی خواهید داشت.
- اختلال هذیان: همانطور که از نام آن پیداست، نوعی روان پریشی است که علامت اصلی آن هذیان است – ناتوانی در تزلزل باورهای نادرست. اگر دچار این نوع روان پریشی هستید، به احتمال زیاد سناریوهای باورنکردنی می سازید – بیشتر توهمات مربوط به این است که کسی قصد مسموم کردن شما را دارد یا می خواهد به نوعی به شما آسیب برساند. در واقعیت، این توهمات ، اغراق شدید واقعیت یا چیزی کاملاً نادرست می باشد. ویژگی متمایز افراد مبتلا به این بیماری عدم وجود رفتاری عجیب و غریب است – اگر توهمات نبودند، نمی توانستید بفهمید که کسی دچار این وضعیت است.
- اختلال روان پریشی مشترک: که با نام «folie a deux» حماقت دو نفره، شناخته می شود، نوع نادری از روان پریشی است که در فرد سالم شروع به پذیرش باورها / هذیان های روان پریشی فرد مبتلا به اسکیزوفرنی می نماید.به عنوان مثال، اگر مبتلا به اسکیزوفرنی هستید و فکر می کنید هیولاها دنبال شما هستند و سعی در ربودن شما دارند، اگر همسرتا نیز با وجود سالم بودن ، این باور را بپذیرد که هیولاها قصد دارند شما را بگیرند، همسر شما ، فردی مبتلا به روان پریشی مشترک در نظر گرفته می شود. اگر شما و همسرتان از هم جدا شوید، هذیان ها برطرف می شود.
عوامل خطر اسکیزوفرنی
عوامل خطر اسکیزوفرنی چیست؟
کارشناسان علت دقیق آنچه باعث اسکیزوفرنی می‌شود را نیافته اند، اما عوامل خطر کلیدی چندی را شناسایی نمودند و معتقدند که احتمالاً ترکیبی از بیش از یک عامل در بروز این اختلال دخیل است. در اینجا عوامل مهم ذکر شده است:
ژنتیک اسکیزوفرنی
به نظر می رسد که تا حد زیادی ژن ها بزرگترین عامل خطر اسکیزوفرنی هستند. دکتر مارگولیس می‌گوید: «وقتی به بیماری کلی نگاه می‌کنید، بین 60 تا 80 درصد خطر ابتلا به اسکیزوفرنی ژنتیکی است و این خطر به سابقه خانوادگی آنها و اینکه آیا تشخیص این اختلال در بستگان نزدیک بوده است یا دور بستگی دارد..
دکتر مارگولیس می‌گوید: «اگر خواهر یا برادری مبتلا به اسکیزوفرنی دارید، به احتمال۱۰ درصد خودتان نیز به این بیماری مبتلا می شوید. «اگر والدین مبتلا به اسکیزوفرنی دارید، احتمال کمتر ابتلا وجود دارد که تقریباً 6 درصد است. اگر پدربزرگ و مادربزرگ مبتلا به اسکیزوفرنی دارید، احتمال ابتلایتان 5 درصد است. اگر عمه یا عموی مبتلا به اسکیزوفرنی دارید، احتمالش 2 درصد است.
دکتر مارگولیس می‌گوید: این اعداد دقیق همگی در معرض بحث هستند، زیرا کارشناسان به کسب اطلاعات بیشتر ادامه می‌دهند، اما نکته مهم این است که هر چه نسبت خویشاوندیتان با افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دورتر باشد، خطر ابتلای شما به سرعت کاهش می‌یابد. شایان ذکر است که تنها یک ژن در اسکیزوفرنی دخیل نیست.
به عنوان مثال، کنسرسیوم تحقیقاتی سال 2014 که توسط NIMH تأمین مالی شد، 108 منطقه ژنتیکی با تغییراتی را یافت که به طور قابل توجهی با خطر اسکیزوفرنی مرتبط بودند و از آن زمان تاکنون تعداد بیشتری کشف شده است. در حال حاضر، این بدان معناست که آزمایش های ژنتیکی در مورد اسکیزوفرنی خیالی واهی می باشد نه واقعیت.
عوارض بارداری
محققان دریافتند که عوارض شدید دوران بارداری – مانند سوء تغذیه شدید یا خفگی (کمبود اکسیژن) – با افزایش خطر ابتلای کودک به اسکیزوفرنی در مراحل بعدی زندگی مرتبط است. اما نترسید: دکتر مارگولیس می‌گوید: «این مورد به هیچ وجه به این معنا نیست که در صورت داشتن عارضه بارداری، اسکیزوفرنی به طور اجتناب‌ناپذیری به وجود می‌آید، بلکه این امر سبب افزایش خطر ابتلا می شود».
حداقل دو ارتباط احتمالی وجود دارد که اولی ژنتیک است. دکتر مارگولیس می‌گوید:« ممکن است قبلاً آسیب‌پذیری ژنتیکی داشته باشید، اما بعد از وقوع یک آسیب،آسیب‌پذیری آشکار شود».
دوم، عامل بیولوژیکی عمومی تری وجود دارد که مغز در دوران بارداری در حال رشد است. دکتر مارگولیس می گوید: «هر چیزی که در رشد مغز اختلال ایجاد کند، سبب افزایش احتمال خطر اسکیزوفرنی می شود. البته، خطر ابتلا به انواع دیگر اختلالات را نیز افزایش می دهد».
سوء مصرف مواد مخدر
سوء مصرف الکل یا هر داروی غیرقانونی مدت‌هاست که با افزایش خطر ابتلا به اسکیزوفرنی مرتبط است، اما تنها یک داروی خاص وجود دارد که سبب نگرانی خاص در متخصصان شده است: حشیش.
برای مثال، مطالعه ای خارج از دانمارک، ارتباط قوی بین تقریباً هرگونه سوءمصرف مواد و خطر ابتلا به اسکیزوفرنی در آینده را پیدا کرد، اما ماری جوانا ،علت اصلی آشکار در بروز این اختلال بود. در اینجا خلاصه ای از خطرات مواد مرتبط با بروز اسکیزوفرنی آورده شده است:
- حشیش: 5.2 برابر
- الکل: 3.4 برابر
- داروهای توهم زا: 1.9 برابر
- داروهای آرام بخش: 1.7 برابر
- آمفتامین ها: 1.24 برابر
- سایر مواد: 2.8 برابر
دکتر مارگولیس می گوید: «شواهد بسیار قابل توجهی وجود دارد که نشان می دهد مصرف ماری جوانا، به ویژه در نوجوانان سن پایین، با افزایش خطر اسکیزوفرنی به روش دوز-پاسخ همراه است: هر چه مصرف بیشتر باشد، خطر بالاتری دارد.» اگرچه دلیل دقیق آن هنوز مشخص نیست، او به زمان بندی و آنچه در مغز اتفاق می افتد اشاره می کند.
دکتر مارگولیس می‌گوید: «مغز تا اواخر نوجوانی و اوایل دهه بیست به بلوغ کامل نمی‌رسد و بنابراین شماری از فرآیندهای بیولوژیکی مهم در حال انجام است. فرض این است که ماری جوانا به نوعی در این فرآیندها دخالت می کند.»
اسپرم افراد مسن تر
یا به عبارت دقیق تر، نطفه پدران سن بالاتر. برخی شواهد نشان می دهد کودکانی که از پدران میانسال متولد می شوند در معرض خطر بیشترابتلا به طیف وسیعی از بیماری های روانی، از جمله اسکیزوفرنی قرار دارند. مطالعه ای در روانپزشکی JAMA نشان داد که کودکان متولد شده از پدران ۴۵ ساله و بالاتر در مقایسه با کودکانی که از پدران ۲۰ تا ۲۴ ساله به دنیا می‌آیند، تقریباً دو برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به روان‌پریشی (از مشخصه های اسکیزوفرنی) می باشند.
دکتر مارگولیس می‌گوید: «این موضوع برای مدتی مورد بحث بوده است، اما به نظر می‌رسد که خطر افزایش توسعه جهش‌های جدید در میان باشد که به چرخش مداوم اسپرم مربوط می شود و هر چه سن افراد مسن تر باشد، احتمال وقوع جهش بیشتر است.»
در حالی که هیچ علت شناخته شده ای برای اسکیزوفرنی وجود ندارد، عوامل ژنتیکی، روانی و اجتماعی در بروز این اختلال نقش دارند.
تشخیص اسکیزوفرنی (schizophrenia)
اسکیزوفرنی چگونه تشخیص داده می شود؟
اینجاست که همه چیز پیچیده می شود. تشخیص اسکیزوفرنی به چند دلیل چالش برانگیز می باشد. دکتر مارگولیس می‌گوید: «چالش برانگیزی تشخیص،با این واقعیت شروع می‌شود که هیچ ویژگی منحصربه‌فردی در اسکیزوفرنی وجود ندارد – افراد می‌توانند توهمات و انواع علائم مثبت و منفی را در سایر اختلالات روانپزشکی داشته باشند بنابراین، اولین قدم این است که از فریب خوردن خودداری کنید و سایر اختلالات را رد کنید .»
دوم اینکه آزمایش خاصی برای اسکیزوفرنی وجود ندارد. دکتر مارگولیس می‌گوید: «هیچ آزمایش خون یا ژنتیک، یا هیچ آزمایش تصویربرداری وجود ندارد – اگرچه امید زیادی وجود دارد که با پیچیده‌تر شدن اسکن‌های MRI عملکردی، ابزارهای بهتری برای تشخیص ارائه دهیم.» اما در حال حاضر، به تشخیص بالینی اکتفا می شود. بخشی از این فرآیند شامل اطمینان از اینکه هیچ عامل بیماری دیگری مانند تومور مغزی یا سیفلیس نقشی در پدیداری اسکیزوفرنی نداشته باشد.
از آنجاییکه تشخیص کلاسیک از ارزیابی جامع سابقه روانپزشکی فرد، شروع از زمانی که علائم در طول زمان به پیشرور خوبی رسیده اند و انجام بررسی دقیق وضعیت روانی فرد در لحظه به دست می آید. به عنوان مثال این سوالات مطرح می شود، آیا آنها در حال حاضر دچار توهم، هذیان، یا تفکر بی نظم شده اند؟ این اطلاعات نه تنها از بیمار، بلکه از اعضای نزدیک خانواده و دوستان نیز جمع آوری می شود.
دکتر مارگولیس به توضیح این موضوع می پردازد:« بعضی از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بسیار مراقب هستند و به همه چیز به عنوان بخشی از بیماری خود مشکوک هستند، بنابراین آنها آنچه را که فکر می کنند آشکار نمی کنند. یا، آنها آنقدر بطور بی‌نظم فکر می کنند که قادر به بیان آنچه تجربه کرده‌اند یا آنچه رفتار نمودند،نمی باشند. به همین دلیل است که کسب اطلاعات از مطلعان دیگر بیمار بسیار مهم است.»
علل اسکیزوفرنی(schizophrenia)
بروز اسکیزوفرنی از درون مغز است
مغز اسکیزوفرنیایی متفاوت از مغز سالم به نظر می رسد، اما تشخیص آن در تست های تصویربرداری عصبی استاندارد آسان نیست. چند نشانگر کلیدی اسکیزوفرنی عبارتند از:
- بطن های بزرگ: حفره های پر از مایعی در مرکز مغز هستند. دکتر مارگولیس می گوید:« اولین یافته ثابت بیولوژیکی بود که به اثبات این موضوع پرداخت که اسکیزوفرنی ، بیماری مغزی است و نشانه از دست دادن ماده مغزی در بیماران است، اما به قدری در اندازه بطن بیماران ، تنوع وجود دارد که از نظر تشخیصی تاکنون مفید واقع نشده است.»
- کاهش ماده خاکستری: کاهش حجم ماده خاکستری ، بدنه های سلول های عصبی که اطلاعات را در مغز پردازش می کنند، به ویژه در لوب گیجگاهی، که به پردازش خاطرات مشغولند و آنها را با حس چشایی، شنوایی، بینایی و لامسه مرتبط می کند،به چشم می خورد. لوب فرونتال برای عملکردهای شناختی و کنترل حرکت یا فعالیت ارادی مهم است.
- سطوح ناسالم مواد بیوشیمیایی: بسیاری از تئوری ها به کمبود یا افزایش بیش از حد انتقال دهنده های عصبی سروتونین، گلوتامات و دوپامین اشاره دارد. دکتر چن می گوید در مورد دوم، سیگنال های دوپامین بیش از حد فعال است که در پاداش و میل نقش دارند و منجر به توهم و هذیان می شود.
- لوب های فرونتال کمتر فعال: این بخش از مغز در برنامه ریزی ها و استدلال های آینده، شکل گیری حافظه، تولید گفتار و زبان، کنترل تکانه ها و موارد دیگر – همه مهارت های شناختی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مختل می شوند- دخیل است.
عوارض اسکیزوفرنی
همانطور که قبلا ذکر شد، وقوع خودکشی در بیماران اسکیزوفرنی به طور غیر طبیعی بیشتر از سایر اختلالات بیماری روانی است. به طوری که تخمین زده می شود 20 تا 40 درصد افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در مقطعی از زندگی خود اقدام به خودکشی می کنند. احتمال وقوع این اقدام در 13٪ افراد رخ می دهد که اکثریت آنها مرد هستند. خودکشی،عارضه پیچیده اسکیزوفرنی است زیرا بسیاری از مبتلایان به این بیماری از ابتلا به آن بی اطلاع هستند و این امر ،درمان را بسیار دشوارتر می کند.
سوء مصرف مواد یکی دیگر از عوارض شایع اسکیزوفرنی است. اعتیاد به نیکوتین شایع ترین سوء مصرف مواد در میان بیماران اسکیزوفرنی است، به طوری که افراد اسکیزوفرنی سه برابر جمعیت عادی به نیکوتین اعتیاد دارند.
اگر دچار اسکیزوفرنی می باشید، تمایل بیشتری به سوء مصرف مواد سخت تر علاوه بر نیکوتین، از جمله ماری جوانا، الکل و کوکائین دارید. مطمئناً ترکیب تأثیر مضر سوء مصرف مواد بر سلامت عمومی فرد، مصرف داروهای درمان اسکیزوفرنی در حین مصرف مواد مخدر، سبب کاهش اثربخشی دارو می شود و حقیقتا به طور بالقوه خطرناک است. علاوه بر این، آمفتامین ها (محرک ها) علائم اسکیزوفرنی را به میزان قابل توجهی بدتر می کنند.
درمان اسکیزوفرنی
داروهای ضد روان پریشی استاندارد طلایی هستند، اگرچه در علائم مثبت (توهم، هذیان، اختلال فکر) موثرتر از علائم منفی یا شناختی عمل می کنند. داروهای ضد روان پریشی متعددی وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند و تشخیص اینکه کدام یک از سایرین بهتر هستند دشوار است – دکتر مارگولیس می گوید این مورد به مصرف کننده آن بستگی دارد.
او با اشاره به داروهای به اصطلاح نسل اول مانند کلرپرومازین و هالوپریدول می‌گوید: «به طور کلی، داروهای قدیمی‌تر احتمال کمی بالاتر از عوارض جانبی عصبی دارند. برای مثال، برخی از بیماران دچار ناهنجاری‌های حرکتی می‌شوند که شبیه بیماری پارکینسون یا آکاتیزیا، حس فوری و ناخوشایند بی‌قراری است. از سوی دیگر، برخی از داروهای نسل دوم جدیدتر مانند اولانزاپین و کلوزاپین سبب بروز با احتمال بیشتری به سندرم متابولیکی- مجموعه ای از علائم شامل افزایش وزن، دیابت و کلسترول بالا – می شوند اما همه آنها این خطر را ندارند.
نکته دیگری که باید در مورد دارو در نظر گرفت، روش زایمان است. دکتر چن می گوید: «بسیاری از بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی دارای وضعیتی به نام آنوسوگنوزیا هستند که از بیماری خود آگاهی ندارند و اگر ندانند که بیمار هستند، دارو مصرف نخواهند کرد – بنابراین به دلیل عدم رعایت این موارد،ضعیف می شوند.» فن‌آوری‌های جدیدتر مانند داروهای تزریقی با اثر طولانی یا چسب‌های ترانس درمال، برای این بیماران مفید است تا پروتکل درمانی را رعایت کنند.
فراتر از دارو، انواع مختلف روان درمانی مانند رفتاردرمانی شناختی به کنترل بیماری در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی از چند جهت کمک می کند. به عنوان مثال، داروها کامل نیستند و روان درمانی به فرد می اموزد که چگونه علائم را از طریق راهکارهایی از بین ببرند، نادیده بگیرد یا از آن جدا شوند. همچنین به مشکلات شایعی مانند مدیریت روابط تیره خانوادگی، یافتن و نگه داشتن شغل و یادآوری مصرف داروها و حضور در قرار ملاقات با پزشک کمک می کند.
درمان دیگری که باید در نظر گرفته شود، الکتروشوک درمانی (ECT) است که شامل تحریک مغز بیمار با جریان های الکتریکی کوچک تحت بیهوشی، می باشد. دکتر مارگولیس می‌گوید: شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد بیماران بسیار شدید به مصرف ترکیب کلوزپین و ECT پاسخ خوبی می‌دهند و در افرادی که اسکیزوفرنی با علائم خلقی برجسته مانند افسردگی یا شیدایی دارند، بطور خاصی موثر می باشد»
اسکیزوفرنی دوران کودکی
اسکیزوفرنی دوران کودکی چقدر شایع است؟
اسکیزوفرنی شروع کننده دوران کودکی (COS) بیماری نادر و ناشناخته است که از هر 40000 کودک تنها 1 نفر را مبتلا می کند. هنگامی که در کودکان زیر 13 سال تشخیص داده شود، COS در نظر گرفته می شود. اگرچه علائم روی کاغذ بسیار شبیه به علائم اسکیزوفرنی بزرگسالان است، اما تشخیص آنها در کودکان دشوارتر از بزرگسالان است، زیرا علائم به راحتی با رفتار عادی کودکانه اشتباه گرفته می شود.
به عنوان مثال، علائم هشدار دهنده اولیه COS عبارتند از خجالتی بودن، درونگرایی، تنهایی، افسردگی و رفتارهای شیدایی که همه این ویژگیها را می توان به «کودک بودن بچه ها» تشبیه کرد و کودکان تخیلات وحشی محور دارند (فکر کنید: هیولاهای داخل کمد)، که از آنها برای توضیح احتمال توهم یا هذیان استفاده می شود. علاوه بر این، علائم می تواند با علائم سایر اختلالات شایع دوران کودکی مانند اوتیسم و ADHD همپوشانی داشته باشد و منجر به افزایش چالش تشخیص دقیق بیماری شود.
درمان COS بسیار شبیه به درمان بزرگسالان – داروهای ضد روان پریشی همراه با روان درمانی و بهره گیری از حمایت علمی و اجتماعی- است. متأسفانه، این بیماری حتی با درمان نیز از بین نمی رود و تا بزرگسالی ادامه می یابد. تشخیص زودهنگام ،کلید کمک به کودکان و خانواده‌هایشان برای مقابله بهتر با بیماری مزمن است.
سوالات متداول در مورد اسکیزوفرنی
اولین علائم اسکیزوفرنی چیست؟
علائم اولیه اسکیزوفرنی به راحتی با افسردگی اشتباه گرفته می شود که عبارتند از:
- افت شدید نمرات یا عملکرد شغلی
- مشکل در تفکر واضح یا تمرکز
- بدگمانی یا پریشان خاطری نسبت به دیگران
- کاهش مراقبت از خود، مانند دوش نگرفتن برای روزها
- تنها ماندن بیش از حد معمول
- احساسات شدید و نامناسب مانند خنده هنگام مرگ یا عدم وجود حس نسبت به اتفاقات
تفاوت بین اسکیزوفرنی و اختلال اسکیزوافکتیو چیست؟
هر دو به عنوان اختلال روان پریشی طبقه بندی می شوند و هر دو از علائم روان پریشی (توهم، هذیان) برخوردارند. اما در افراد مبتلا به اختلال اسکیزوافکتیو، همیشه حالتی خلقی در کنار علائم اصلی روان پریشی وجود دارد و بنابراین گاهی اوقات به حالت شیدایی یا افسردگی می رسد.
چه چیزی باعث اسکیزوفرنی می شود؟
محرک‌ها بسیار فردی هستند و باعث آغاز روند اسکیزوفرنی در فردی که قبلاً آسیب‌پذیر بوده است می شوند و یا منجر به عود بیماری می شوند. برخی از محرک های رایج عبارتند از استرس، سوء مصرف مواد (به ویژه سوء مصرف ماری جوانا)، اختلال در چرخه خواب/بیداری، یا قطع مصرف داروهای ضد روان پریشی.
ثبت ديدگاه