فهرست مطالب
شرم و خجالت چیست؟ افرادی که شرم را تجربه می کنند معمولا در صدد پنهان سازی موضوعی هستند که سبب شرم شان شده است. در صورت مزمن شدن شرم؛سبب بروز این احساس می گردد که شما اساساً نقص دارید. اغلب تشخیص شرم در خود دشوار است.
شرم چیست؟
شرم به عنوان احساس خجالت یا تحقیر در رابطه با تصور انجام کاری ناشایسته، غیراخلاقی یا ناشایست، تعریف می شود.
با وجودیکه شرم ، احساس منفی محسوب می شود، منشا آن در بقای ما به عنوان یک گونه نقش دارد. بدون شرم، نیازی به پایبندی به هنجارهای فرهنگی، پیروی از قوانین،یا رفتار به نحوی که اجازه وجود به عنوان موجودات اجتماعی را بدهد، احساس نخواهیم نمود.
شرم ابزار تکاملی است که همه ما را تحت کنترل نگه می دارد، چرا که می خواهیم پذیرفته شویم.
شرم چه زمانی مضر می شود؟
شرم زمانی مشکل ساز می شود که درونی شود و منجر به ارزیابی بیش از حد خشن از خود به عنوان یک فرد شود. انتقاد به شما می گوید که آدم بدی هستید، بی ارزشید یا ارزشی ندارید.
با این حال، حقیقت این است که میزان احساس عمیق شرمندگی ، ربطی به ارزش شما یا کارهای اشتباهی که انجام داده‌اید ندارد.
برخی دیگر از مفاهیم رایج که با شرم همپوشانی دارند عبارتند از خجالت، تحقیر و گناه. با این حال، این اصطلاحات مختلف از تفاوت های معنایی ظریف برخوردارند که دانستن آنها برای درک بهتر شرم مهم است.
نشانه های شرمساری
آیا سردرگمید گه آیا دچار شرم هستید یا خیر؟ در زیر فهرستی از واکنش‌های شرم‌آور خودشکسته‌کننده به گفته روان‌پزشک پیتر برگین در کتاب گناه، شرم، و اضطراب آورده شده است.
- احساس حساس بودن
- احساس عدم قدردانی
- سرخ شدن غیر قابل کنترل
- احساس مورد استفاد قرار گرفتن
- احساس طرد شدن
- احساس می کنید تاثیر کمی دارید
- نگران بودن دیگران در مورد شما
- نگرانی از اینکه با شما محترمانه رفتار نمی شود
- احساس اینکه دیگران از شما سوء استفاده می کنند
- تمایل به گفتن حرف آخر
- افکار یا احساسات خود را به اشتراک نگذارید زیرا می ترسید خجالت بکشید
- ترس از نامناسب یا احمق به نظر رسیدن
- بیش از انجام کاری غیراخلاقی نگران شکست باشید
- کمال گرا بودن
- احساس فرد بیگانه ای بودن یا اینکه متفاوت هستید یا کنار گذاشته شده اید
- احساس مشکوک بودن یا اینکه نمی توانید به دیگران اعتماد کنید
- عدم تمایل به مرکز توجه قرار گیری
- گوشه گیری و انزواطلبی
- تمایل به عدم برقراری رابطه با مردم یا کناره گیری
- احساس اینکه نمی توانید خود واقعی خود باشید
- تلاش برای پنهان کردن خود یا نامحسوس بودن
- از دست دادن هویت
- احساس بی کفایتی
- احساس پشیمانی
- احساس بی ناموسی
در نهایت، رفتارهای زیر از جمله کارهایی است که افراد هنگام احساس شرم انجام می‌دهند:
- به جای نگاه کردن به چشمان مردم، به پایین نگاه کنید
- پایین نگه داشتن سر
- به جای صاف ایستادن، شانه های خود را پایین بیاورید
- احساس یخ زدگی یا ناتوانی در حرکت
- عدم توانایی در عمل خود به خود
- داشتن لکنت زبان هنگام صحبت
- صحبت کردن با صدای بیش از حد نرم
- پنهان کردن خود از دیگران
- گریه کردن در صورت احساس شرم یا خجالت
چهار دسته از رفتار شرم آور
بر اساس کتاب دانشگاهی به نام شرم منتشر شده توسط انتشارات دانشگاه آکسفورد، نویسندگان چهار دسته مختلف از رفتارهای شرم آور را شناسایی کردند:
- پاسخ داغ
- رفتارهایی برای مقابله یا پنهان کردن شرم
- رفتارهای ایمنی برای جلوگیری از شرم یا کشف شدن
- رفتارهایی برای اصلاح شرم
پاسخ داغ
کارهایی که هنگام احساس شرمندگی و حالت تدافعی، انجام می دهید، مانند عصبانیت شدید یا حمله به طرف مقابل برای منحرف کردن توجه از خودتان. معمولاً پاسخ داغ ، واکنش تکانشی است.
رفتارهایی برای مقابله یا پنهان کردن شرم
اینهکارهایی مانند بروز احساس کوچکی، تلاش برای جلوگیری از قرار گرفتن در مرکز توجه یا به اشتراک گذاشتن افکار یا احساسات خود. پنهان کردن خود روشی برای محافظت از خود است.
رفتارهای ایمنی برای جلوگیری از احساس شرم یا کشف شدن
چنین رفتارهایی عبارتند از رفتارهایی مانند عذرخواهی، گریه کردن یا اجتناب از درگیری است. افرادی که تمایل به احساساتی بودن یا اجتناب از تعارض دارند با احتمال بیشتری درگیر رفتارهای ایمنی می باشند.
رفتارهایی برای اصلاح شرم
رفتارهایی که شامل کارهایی مانند انجام کارهایی برای تسکین خود یا عذرخواهی از دیگران باشد. به عنوان مثال، اگر سالگردی مهم را فراموش کردید، به خود می گویید که در ذهنتان چیزهای زیادی وجود داشت یا حرکات تاسفی از خود نشان می دهید .
انواع شرم چیست؟
علاوه بر چهار دسته کلی شرم که شناسایی شده است، انواع مختلفی از شرم نیز وجود دارد. در ادامه چند مورد مختلف در نظر گرفته می شود.
شرم گذرا
شرم گذرا به احساس زودگذری اشاره دارد که هنگام اشتباه نمودن در محیطی اجتماعی، به شما دست می دهد. معمولا به سرعت می گذرد و مشکلی در زندگی شما ایجاد نمی کند.
شرم مزمن
شرم مزمن به احساسی اشاره دارد که همیشه همراه شماست و باعث می شود احساس کنید به اندازه کافی خوب نیستید. این نوع شرم سبب بروز اختلال در عملکرد و سلامت روان شما می شود.
شرم به شکل تحقیر
تحقیر، شدیدترین نوع شرم است و زمانی اتفاق می‌افتد که به طور انتقادی از چیزی خجالت بکشیم. اغلب، این احساس زمانی بروز می نماید که اتفاقی در مقابل دیگران رخ دهد.
شرم از شکست
ممکن است هنگام تجربه شکست یا باخت دچار این نوع شرم شوید. به عنوان مثال، شکست در مسابقه ورزشی که انتظار برنده شدن داشتید.
شرم هنگام حضور در کنار غریبه ها
شرم در حضور غریبه ها منعکس کننده این احساس است که آنها متوجه وجود مشکلی در شما می شوند.بروز این نوع شرم همراه با اضطراب اجتماعی ، شایع است.
شرم در مقابل دیگران
شرم در مقابل دیگران به نوعی از شرم اطلاق می شود که فرد در مقابل دیگران احساس خجالت یا تحقیر می کند که با احساس حقارت مرتبط است.
شرم در مورد عملکرد
احساس خودآگاهی نسبت به عملکرد خود نوع دیگری از شرم است. چنین احساسی حین سخنرانی عمومی، اجرای موسیقی، اجرای ورزشی و غیره ظاهر می شود.
شرم از خود
احساس حقارت نمودن منجر به شرم از خود می شود. شرمی مزمن با اثرات طولانی مدت است.
شرم مربوط به عشق نافرجام
شرم ناشی از عشق نافرجام نوع دیگری از شرم است. در این نوع شرم فرد حس می کند که برای شخص دیگر ،گزینه به اندازه کافی خوبی نمی باشد.
شرم مربوط در معرض قرارگیری ناخواسته
تحقیر عمومی یکی از انواع در معرض قرارگیریهای ناخواسته است که نوع دیگری از شرم را ایجاد می کند. همچنین شامل مرتکب اشتباه شدن در ملاء عام و اشاره یک فرد به این نوع اشتباه است.
شرم مربوط به ناامیدی یا شکست
اگر انتظارات شما برآورده نشود یا در کاری شکست بخورید، دچار شرم ناشی از شکست یا ناامیدی می شوید که ارتباط نزدیکی با شرمساری از شکست دارد.
شرم مرتبط با طرد
اگر احساس می‌کنید از گروهی طرد شده‌اید، مورد پسند گروه نیستید، یا به آن تعلق ندارید، دچار شرم ناشی از کنار گذاشته شدن می شوید. این نوع شرم در اضطراب اجتماعی نیز شایع است.
شرم درونی شده
شرم درونی شده به شرمی اطلاق می شود که به درون وارد شده است. به عنوان مثال، کسانی که در دوران کودکی مورد سوء استفاده قرار گرفتند، دچار احساس بی لیاقتی یا احساس شرم ناشی از آزار خود می نمایند.
شرم سمی
شرم سمی شبیه شرم درونی شده است، زیرا شامل این تصور است که در درون شما مشکلی وجود دارد. شرم سمی بخشی از هویت اصلی شماست نه حالتی گذرا. افرادی که دچار شرم سمی می شوند درصدد ارائه خویشتن بیرونی کامل هستند تا نحوه پنهان نمودن احساس خود از درون را ارائه دهند.
شرم سالم
در نهایت، شرم سالم هم وجود دارد. شرم زمانی سالم می باشد که باعث فروتنی شما شود، به شما اجازه دهد به خودتان بخندید، شما را متواضع سازد، یا در مورد حد و مرزها ،چیزهایی یادتان دهد. بدون اندک شرمی، مردم راهی برای مدیریت تاثیر رفتارشان بر دیگران ندارند.
علل شرمساری
آیا در مورد علل مختلف شرم فکر می کنید؟ علل بالقوه مختلفی برای انواع مختلف شرم وجود دارد، برخی گذرا هستند و منشاء برخی دیگر به دوران کودکی باز میگردد.
علاوه بر این، گاهی اوقات نگرانی‌های مربوط به سلامت روان ،به خودی خود باعث شرمندگی می شود. بیایید به برخی از علل بالقوه شرم نگاهی بیندازیم:
- تروما یا غفلت دوران کودکی
- هر گونه اختلال سلامت روان که مستلزم انتقاد از خود یا قضاوت باشد (مانند اختلال اضطراب اجتماعی)
- با استانداردهای بیش از حد بالایی که برای خود تعیین کرده اید زندگی نکنید
- احساس آشکار شدن نقص یا نارسایی تان
- قربانی قلدری شدن
- برآورده نشدن انتظارات یا تجربه شکست
- طرد شدن از سوی دیگران یا تضعیف رابطه
با این حال، شایان توجه است که نوزادان به طور طبیعی بدون فراگیری چنین احساسی، دچار شرم می شوند.به این ترتیب پاسخ شرم، طبیعی و نرمال است. با این حال، وقتی شرم افراطی بروز نماید، مشکل ساز می شود.
تاثیر شرم
اگر دچار شرم شدید، احتمالاً به تأثیر منفی آن بر زندگی تان آگاهید. در ادامه برخی از تأثیرات بالقوه منفی که به دلیل شرم تجربه می کنید ارائه شده است:
- باعث بروز احساس نقص یا مشکلی در شما می شود.
- منجر به کناره گیری اجتماعی میشود
- منجر به اعتیاد می شود (به عنوان مثال، الکل، مواد مخدر، ولخرجی، رابطه جنسی)
- شاید سبب بروز حالت تدافعی شود و در عوض دیگران را شرمنده کنید
- اگر خودتان مورد آزار و اذیت قرار گرفته اید، شما را به آزار و اذیت دیگران سوق دهد
- سبب بزگنمایی ایگوتان شود تا به پنهان نمودن باوری که برایش ارزش قائل نیستید بپردازید (شخصیت خودشیفته)
- منجر به مشکلات جسمی می شود
- با افسردگی و غم و اندوه مرتبط می باشد
- سبب احساس پوچی، تنهایی یا فرسودگی تان می شود.
- منجر به کاهش عزت نفس می شود
- اعتماد به دیگران را برایتان دشوارتر می سازد.
- درمان را برایتان سخت‌تر می کند یا حسی در مورد قضاوت شدن نداشته باشید.
- منجر به کمال گرایی یا موفقیت بیش از حد برای مقابله با احساس شرم می شود
- سبب خودداری از صحبت کردن می شود زیرا از اینکه چیز اشتباهی بگویید،می ترسید.
- سبب بروز رفتارهای اجباری یا افراطی مانند رژیم غذایی سخت، کار بیش از حد، تمیز کردن بیش از حد، یا به طور کلی داشتن استانداردهای خیلی بالا می شود.
همانطور که می بینید، اکثر تأثیرات ناشی از شرم منجر به رفتارهایی می شود که چرخه معیوبی ایجاد می کند. شما احساس شرم می کنید که منجر به رفتارهایی می شود که سبب بروز احساس شرم بیشتر می شود. یا این رفتارها به خودی خود مضر می باشند و به خودی خود سبب بروز مشکلات بالقوه سلامت جسمی یا روانی می شوند.
شرم در مقابل گناه
قبل از پرداختن به موضوع چگونگی احساس شرم کمتر نمودن، مهم است که تفاوت بین شرم و گناه را در نظر بگیریم. در حالی که شرم اغلب با احساس گناه اشتباه گرفته می شود، اما در واقع دو چیز مجزا هستند.
معمولاً احساس گناه مربوط به کاری است که شما انجام داده اید و به کار اشتباه یا رفتاربدی که احساس می کنید، اشاره دارد.از سوی دیگر، شرم به چیزی در مورد شخصیت شما یا فردی که معتقدید غیرقابل قبول است، اشاره دارد. شرم به معنای انجام کار اشتباه نیست. بلکه احساسی است هنگام درک آن ، به اندازه کافی خوب نیستید.
به عبارت دیگر، احساس گناه مربوط به اعمال اشتباه است، در حالی که شرم ناشی از اشتباه بودن به عنوان یک شخص است.اگر بتوانید بیاموزید که احساس گناه خود را از شرم جدا کنید، اولین گام کاهش احساس شرم را برداشته اید.
مقابله با شرم
آیا می دانید چگونه کمتر دچار احساس شرم شوید؟ درمان شرم متشکل از دو مرحله اصلی است. اولین مورد ،بررسی شرم به جای اجتناب از آن است. دوم التیام دادن و کنار آمدن با شرم است. در زیر به بررسی هر یک از این مراحل می پردازیم.
کشف شرم
اولین گام برای کنار آمدن با شرم ،درک چیستی موضوع است. اگر شرم را به شکلی که هست شناسایی نکرده باشید، التیام شرم غیرممکن خواهد بود.
دریافت دیدگاهی در مورد شرم و درک اینکه از کجا آمده است و چگونه بر تصمیمات فعلی شما تأثیر می گذارد (از طریق خاطرات عاطفی) تا حد زیادی به جلوگیری از تسلط شرم بر زندگی تان کمک می کند.
آیا در مورد نحوه شناسایی یا کشف شرم مطمئن نیستید؟ یکی از راه‌های تشخیص شرم این است که در موقعیت‌های مختلف به احساسات خود توجه کنید. چه زمانی احساس تحریک شرم می نمایید؟ وقتی احساس شرم می کنید، چه واکنشی نشان می دهید یا چه احساسی متفاوت دارید؟
اگر مطمئن نیستید، سعی کنید در دفترچه ای درباره احساس شرم خود بنویسید. به طور خاص درباره وقایعی که احساس شرم از گذشته داشته اید یا موردی که بر احساس شرم امروزتان تاثیر می‌گذارد، بنویسید. هر احساس یا فکری که دارید و نحوه واکنش خود به موقعیت گذشته را یادداشت کنید.
سپس، مدتی را صرف بررسی نحوه تاثیرگذاری شرم گذشته بر شرم فعلی تان نمایید. موقعیت‌های گذشته در مورد خودتان چه چیزی به شما آموختند؟ آشکار سازی شرم تان، راهی برای فرار از سایه انداختن آن بر خود فعلی تان خواهد بود.
شرم تان را بپذیرید
اکنون که شرم خود را شناسایی و تصدیق کرده اید، زمان آن فرا رسیده است که روی پذیرش شرم خود کار کنید. با وجودیکه چنین کاری، غیرقابل تصور می باشد، اما برای بهبودی احساس شرم، لازم است چنین احساساتی را از دنیای درونی خود بیرون آورید.
طبیعی است که هنگام چنین کاری،دست به دفاع و ایجاد موانع نمایید. نشان دادن عشق و پذیرش خود و احاطه نمودن خود با افرادی که شرمسار هستند، حائز اهمیت است. شما نیاز به مکانی امن برای تعلق و گروهی دارید که بی قید و شرط ، شما را غرق در عشق نماید. اگر قبلاً تجربه برخورداری از چنین موقعیتی را در زندگی نداشتید، در میان دوستان، خانواده یا حتی گروه پشتیبانی ، به دنبالش باشید.
به یاد داشته باشید که وقتی احساس شرم می کنید، عشق شما به خودتان باید بی قید و شرط باشد. با خود و با دیگران صادق باشید. از شرمی که احساس می کنید اجتناب نکنید.
در عوض، در مورد احساسات خود صحبت کنید و آنها را در فضای امنی که ایجاد کرده اید به اشتراک بگذارید. اجازه دهید رنج تان مشروع و عادی شود. این کار سبب می شود که دیدگاهی نسبت به شرم پیدا کنید.
در طول این فرایند، مهم است که مجددا به بررسی باورها و نگرش های خود در مورد خودتان بپردازید. زمان آن است که شروع به حذف باورهای قدیمی مشکل سازتان نمایید. در عوض، زمان آن رسیده است که به پذیرش این واقعیت جدید بپردازید که شما قابل قبول و دوست داشتنی هستید.
علاوه بر این، باید این واقعیت را بپذیرید که هر کسی اشتباه می کند و این اشکالی ندارد. در طول این مدت، ممکن است مربی یا شریکی برای پاسخگویی پیدا کنید که به شما در تعیین اولویت ها و تصمیم گیری کمک کند.اگرچه روند بهبودی شما بسیار شخصی است، طی مسیر با فردی که شما را درک می کند، بسیار مفید است.
نشانه های شرمساری
آیا در مورد علائمی که نشان می دهد شخصی عمداً در صدد شرمنده نمودن تان است ،کنجکاوی به خرج می دهید؟ به موارد زیر توجه نمایید.
- آنها با صدای بیش از حد بلند صحبت می کنند
- انگشت خود را به سمت شما نشانه می روند
- آنها به شما خیره می شوند یا تماس چشمی شدید برقرار می کنند یا از برقراری هرگونه تماس چشمی خودداری می کنند
- آنها شما را مسخره می کنند یا تحقیرتان می کنند
- در حضور دیگران شما را مسخره می کنند
- آنها با حالتی پرخاشگرانه بالای سر شما می ایستند
در حالی که کودکی که توسط والدینش شرمنده می شود ، در تشخیص غیرقابل قبول بودن رفتار مشکل دارد، به عنوان یک بزرگسال می توانید شرمساری را همان طور که هست تشخیص دهید و بپذیرید که طرف مقابل سعی در شرمنده نمودن تان دارد.
با این حال، مجبور نیستید شرم را درونی کنید یا اجازه تاثیرگذاری بر شما را بدهید و همچنین می توانید با قاطعیت پاسخ دهید و از آنها بخواهید که با شما محترمانه رفتار کنند.
در صورت شرمسار نمودن کسی چه باید نمایید؟
اگر واقعاً مبادرت به شرمساری کسی نمودید چه باید انجام دهید؟ در زیر اقداماتی وجود دارد که می توانید در صورتی که شخص دیگری را شرمنده کرده اید و نسبت به آن احساس بدی دارید، انجام دهید.
- بابت اعمال خود صمیمانه عذرخواهی کنید
- دلیل رفتار تان را توضیح دهید (در صورت وجود توضیح)
- پیشنهاد تلافی یا جبران کنید
- پیشنهاد انجام کاری در قبال شرمسار نمودن شان را دهید تا آنها را خوشحال نماید.
- در دراز مدت بر شرمتان غلبه نمایید
شرم ، احساس پیچیده انسانی است که از علل یا محرک های مختلفی برخوردارست و برای غلبه بر آن نیازمند توجه و پذیرش است.بسته به نوع خاص شرم ، می توانید به راحتی در مورد احساسات خود با متخصص صحبت کنید تا اینکه بخواهید به تنهایی بر شرم خود غلبه کنید.نکته مهم این است که شرم به این موضوع نمی پردازد که شما چه کسی هستید (مثلاً خوب یا بد هستید). شرم ، تجربه درونی شده در مورد خودتان به عنوان یک شخص، در مورد برخی از جنبه های شخصیت شما، یا در مورد نحوه رفتار کسی با شماست (و به نوبه خود احساسی نسبت به خودتان در شما ایجاد کرده است).
با این حال، شرم تعیین کننده نحوه بینش تان در مورد خودتان نیست . در واقع، شما در انتخاب شناسایی شرم خود ، پذیرش شرم و کنار امدن با ان ،آزادید.
برای مثال، اگر در کودکی شما را رها کردند، ممکن است از نماندن والدینتان، شرمنده شوید. در این صورت، بهتر است آن شرم را شناسایی و رها کنید تا اینکه به آن چنگ بزنید.
به همین ترتیب، اگر نسبت به جنبه خاصی از شخصیت خود، یا چیزی که سبب قضاوت سایرین در مورد شما می شوند ، شرمنده هستید، احتمالاً به عشق ورزی بسیار نسبت به خودتان نیاز دارید.
برای اینکه فردی ارزشمند باشید نیازی به تغییر خود یا شخصیت خود ندارید. زمانی که خود را بپذیرید، کمتر احساس شرم خواهید کرد و می توانید پیشرفت نمایید.
حرف آخر شرم
شرم ، احساسی جهانی است، اما درجه تجربه این حس ،در افراد مختلف، متفاوت است. اگر شرم برای شما مشکل ساز است، وقت آن است که روی تغییر افکار، باورها و نگرش خود نسبت به خودتان کار کنید.
هنگامی که شرم دیگر مسئله ای نیست، خواهید دید که پذیرفتن بخش هایی از وجودتان که قابل تغییر نیستند، اما تغییر بخش هایی که می خواهید تغییر دهید، آسان تر است. از طریق این فرآیند، شما خواهید آموخت که دیگران می توانند به شکل مثبتی از شما حمایت کنند.
این امر به طور خاصی مفید خواهد بود اگر شرم شما نتیجه رفتار بد با شما باشد. نتیجه نهایی، شرم کمتر و عشق بیشتر نسبت به خود خواهد بود که به تمام زمینه های زندگی شما سرایت می نماید.
ثبت ديدگاه