پارانویا (Paranoia) چیست؟

فهرست مطالب

پارانویا (Paranoia) چیست؟ پارانویا الگویی از تفکر به همراه بی اعتمادی و بدگمانی شدید و غیرمنطقی است که می تواند از احساس ناراحتی خفیف، عصبی بودن، یا ناراحتی در مورد یک موقعیت یا فرد تا افکار شدید و ناراحت کننده که می تواند سلامت روانی شما را در معرض خطر قرار دهد، متغیر باشد.

این موضوع غیرعادی نیست که اشخاص گاهی اوقات حملات خفیف پارانویا را تجربه کنند. اما در افراد مبتلا به بیماری های روانی مانند اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی و اختلال شخصیت پارانوئید، تجربه پارانویا می تواند مداوم و بسیار ناخوشایند و حتی خطرناک باشد.

در حالی که اکثر مردم گاهی اوقات افکار پارانوئیدی دارند، اصطلاح “پارانویا” به حالت مداوم تر از بی اعتمادی مداوم، غیرمنطقی و بی اساس اشاره دارد.

علائم و نشانه های پارانویا (Paranoia)

چگونه متوجه می شوید ممکن است شما یا کسی که دوستش دارید پارانویا داشته باشد؟ در اینجا چند نشانه وجود دارد که باید مراقب آنها باشید:

تدافعی شدن به دلیل انتقادی که در برابر واقعیت تصور می شود
استدلالی بودن
مشکل در بخشیدن دیگران
بیش از حد هوشیاری
ترس از سوء استفاده یا فریب خوردن
ناتوانی در آرامش
بی اعتمادی به دیگران
تصور این که دیگران انگیزه های پنهانی دارند

نمونه هایی از افکار پارانوئید

پارانویا برای هرکسی به‌طور متفاوتی بروز می‌کند، اما موضوعات رایج عبارتند از:
این باور که دولت، یک سازمان یا یک فرد در حال جاسوسی یا تعقیب شما هستند
احساس می کنید همه به شما خیره شده اند و/یا درباره شما صحبت می کنند
تعبیر برخی از حرکات صورت در دیگران به عنوان نوعی شوخی درونی که تماماً مربوط به شماست، خواه طرف مقابل غریبه باشد یا دوست.
افراد عمداً سعی می کنند شما را کنار بگذارند یا احساس بدی در شما ایجاد کنند
فکر می کنید مردم به شما می خندند یا در مورد شما پشت سرتان زمزمه می کنند (می تواند با توهم همراه باشد)
فکر می کنید که کسی ممکن است شما را بدزدد، صدمه بزند یا بکشد

تشخیص پارانویا به خودی خود یک تشخیص نیست. در عوض، اغلب نشانه ای از (یا معیارهای تشخیصی) از مسائل بهداشتی اساسی است که ماهیت فیزیکی یا ذهنی دارد.دستیابی به علت اصلی پارانویا معمولاً با جمع آوری اطلاعات تاریخچه پزشکی توسط فرد ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی آغاز می شود. آنها همچنین ممکن است معاینه فیزیکی انجام دهند و یا آزمایش‌های آزمایشگاهی برای رد هر گونه شرایط پزشکی که ممکن است باعث این علامت شود را توصیه کنند.

بیماری آلزایمر، زوال عقل، پارکینسون، صرع، سکته مغزی و سرطان مغز همگی بر عملکرد شناختی می توانند تأثیر بگذارند.

اگر هیچ علت پزشکی زمینه‌ای تشخیص داده نشود، فرد مبتلا ممکن است به پارانویا به روانپزشک ارجاع داده شود. روانپزشک سوالاتی در مورد افکار و تجربیات فرد می پرسد. همچنین ممکن است ارزیابی روانشناختی برای کمک به درک بهتر علائم و وضعیت روانی فرد انجام دهند.

علل پارانویا (Paranoia)

علت دقیق پارانویا مشخص نیست. اما برخی از عوامل مرتبط با افکار یا احساسات پارانوئید عبارتند از:
افزایش سن: افراد مسن ممکن است تفکر هذیانی یا پارانوئید را به علت تغییرات مربوط به سن در شنوایی، بینایی و سایر حواس تجربه کنند.
برخی داروها یا قطع مصرف آنها: آمفتامین ها می توانند عوارض جانبی زیادی داشته باشند که یکی از آنها پارانویا است. اما گاهی اوقات پارانویا پس از قطع دارو رخ می دهد. آدرال (دکستروآمفتامین-آمفتامین) دارویی است که برای درمان اختلال کم توجهی بیش فعالی استفاده می شود، اما توقف ناگهانی آن می تواند منجر به هذیان های پارانوئید شود.
ژنتیک: برخی تحقیقات نشان می دهد که ممکن است یک جزء ژنتیکی در پارانویا وجود داشته باشد.
داشتن تجارب خاص زندگی: تجربه تروما و/یا سوء استفاده در دوران کودکی یا بزرگسالی، انزوای اجتماعی، یا قرار گرفتن در معرض تغییرات عمده زندگی (مانند از دست دادن شغل، مرگ ناگهانی یکی از عزیزان، قربانی شدن جرم و جنایت یا داشتن یک بحران بزرگ سلامتی) همگی می توانند به ایجاد احساس پارانویا کمک کنند.
قرار گرفتن در معرض سموم یا سموم خاص: یک مطالعه روی 2232 نوجوان در بریتانیا نشان داد که قرار گرفتن در معرض سطوح بالاتر آلودگی هوای بیرون 60 درصد از تجربیات روان پریشی آنها را تشکیل می دهد، که برخی از آنها شامل افکار پارانوئیدی می شود.
عفونت هایی که می توانند بر مغز تأثیر بگذارند: افراد مبتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) ممکن است به یک وضعیت ثانویه مبتلا شوند که گاهی به آن «مانیا HIV» گفته می شود، که شامل علائم روان پریشی مانند پارانویا و توهمات شنوایی یا بصری است.
محرومیت از خواب: گذراندن دوره های زمانی طولانی بدون خواب می تواند انبوهی از اثرات منفی ایجاد کند. مروری بر مطالعات مربوط به محرومیت از خواب نشان داد که هر چه شرکت کنندگان مدت بیشتری بیدار باشند، احتمال بیشتری وجود دارد که علائم هذیان و پارانویا را تجربه کنند.
مسمومیت با مواد و ترک: علائم روان پریشی همراه با سوء مصرف مواد شایع است و احتمال بروز این علائم در موارد مصرف شدید و اعتیاد بیشتر است.

پارانویا و شرایط سلامت روانپارانویا می تواند نشانه ای از یک بیماری جسمی مانند بیماری مغزی یا سکته باشد. پارانویا گاهی اوقات با برخی از شرایط سلامت روانی، به ویژه درروان پریشی وجود دارد.اختلال شخصیت مرزیپارانویا می تواند در افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی (BPD) ظاهر شود. برخلاف بسیاری از شرایط دیگر که پارانویا یک علامت ثابت یا مداوم است، پارانویای مرتبط با BPD معمولا گذراتر است و زمانی رخ می دهد که سطح استرس بالاتر باشد.اختلال شخصیت پارانوئید یک اختلال شخصیت متمایز است (جدا از BPD و سایر اختلالات شخصیت). افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید نسبت به دیگران بی اعتمادی و بدگمانی مزمن و فراگیر دارند.

اختلال دو قطبی

اگر مبتلا به اختلال دوقطبی هستید، ممکن است در طول یک دوره شیدایی یا افسردگی دچار هذیان های پارانوئیدی شوید. تشخیص اختلال دوقطبی به این معنی نیست که قطعاً پارانویا را تجربه خواهید کرد. اما مهم است که علائم و همچنین در صورت تجربه تفکر هذیانی را بدانید.

اختلالات روانی پارانویا می‌تواند نشانه یا نشانه‌ای از یک اختلال روان‌پریشی، مانند اسکیزوفرنی یا اختلال اسکیزوافکتیو باشد. سایر علائم روان پریشی عبارتند از:

• گفتار نامنظم

• اختلال در تفکر (پرش افکار بین موضوعات نامرتبط)

• توهمات (شنیدن، دیدن یا احساس چیزهایی که واقعی نیستند)درمان پارانویادرمان پارانویا به شدت علائم و همچنین علت اصلی بستگی دارد. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی یا ارائه‌دهنده سلامت روان شما ممکن است دارو، روان‌درمانی یا اغلب ترکیبی از این دو را توصیه کند.داروداروهای ضد روان پریشی ممکن است تجویز شوند، به ویژه اگر بیماری روانی زمینه ای مانند اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی دارید. سایر داروهایی که ممکن است برای درمان علائم شما استفاده شوند عبارتند از داروهای ضد افسردگی، تثبیت کننده های خلق و خو، و داروهای ضد اضطراب.

روان درمانی

روان درمانی می تواند به افراد مبتلا به پارانویا کمک کند تا مهارت های مقابله ای و ارتباطی بهتری داشته باشند. همچنین گاهی اوقات می تواند به فرد کمک کند تا جنبه های باورهای خود را “واقعیت” آزمایش کند.

از طریق درمان، افرادی که پارانویا را تجربه می‌کنند، می‌توانند به طور بالقوه یاد بگیرند که اعتماد بیشتری به دیگران کنند، راه‌هایی برای مدیریت و ابراز احساسات خود به روش‌های سازگارتریافته، و عزت نفس و اعتماد به نفس شان را بهبود بخشند.

درمان های دیجیتال

محققان شروع به بررسی استفاده از گزینه های درمانی دیجیتال برای افراد مبتلا به پارانویا کرده اند. از جمله مواردی که در نظر گرفته می شوند عبارتند از:

برنامه های موبایل
شبکه اجتماعی
واقعیت مجازی
درمان های مبتنی بر وب

SlowMo (درمان دیجیتال ترکیبی پیشگام برای پارانویا) یک گزینه جدید است که جلسات درمانی چهره به چهره را به صورت دیجیتال ارائه می دهد. این برای کمک به کاهش پارانویا در افراد مبتلا به روان پریشی ایجاد شده است. مطالعه ای در سال 2021 که شامل 361 شرکت‌کننده بود، فوایدی را پس از استفاده از SlowMo نشان داد، اگرچه تحقیقات بیشتری برای درک اثرات آن مورد نیاز است.

مقابله با پارانویا

اگر در گیر پارانویا هستید، بسیار مهم است که این احساساتتان را با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی یا روانپزشک خود در میان بگذارید. اگر قبلاً بیماری روانی دیگری برای شما تشخیص داده شده است، بروز تفکر هذیانی پارانوئید ممکن است نشانه‌ای باشد که درمان یا داروهای شما باید تغییر کند.

به تیم مراقبت از سلامت روان خود اطلاع دهید که آیا این علائم را دارید یا خیر تا بتوانند به شما کمک کنند و شما را ایمن نگه دارند و اطمینان یابند که مراقبت مناسبی دریافت می کنید.

سخنی از انتخاب کلینیک

علائم پارانویا نه تنها ناراحت کننده هستند، بلکه می توانند به طور جدی فعالیت های شما را در خانه، محل کار یا مدرسه مختل کنند و بر زندگی اجتماعی و روابط شما تأثیر منفی بگذارند.یافتن مؤثرترین ابزارجهت مدیریت علائم ممکن است زمان بر باشد، اما امید خود را از دست ندهید. منابع و پشتیبانی وجود دارد که می تواند به شما کمک کند تا مدیریت بهتر تفکر پارانوئید و سایر جنبه های زندگی با اختلال دوقطبی یا بیماری روانی دیگر را یاد بگیرید.